Vinyl & Celluloid

Een blog over vinyl en film

PowerBook G4 Titanium [Hoofdstuk 2: Het Ontwerp]

Als tweede hoofdstuk in mijn serie over de PowerBook G4 Titanium ga ik het hebben over het ontwerp van de laptop. Allereerst wil ik graag zeggen dat ik geen industrieel ontwerper ben en dus niet op dat niveau verstand heb van het proces van ontwerpen. Ik ga vanuit mijn eigen fascinatie over deze laptop praten over het ontwerp.

Als de laptop met gesloten scherm voor je op tafel ligt, valt eigenlijk al gelijk op hoe goed het ontwerp van deze laptop is. Voor een ontwerp uit 2001 is de laptop verrassend modern en strak vormgegeven. Als je niet beter zou weten is de kans groot dat je zou denken dat dit een huidig ontworpen laptop van Apple zou zijn. Qua ontwerp ligt het ook nog dicht bij de ‘taal’ Apple nu nog hanteert voor zijn laptops. Dit is vooral te danken aan de strakheid van het ontwerp. Het is een laptop zonder franje en plastic, los van het toetsenbord natuurlijk, maar hierover dadelijk meer. Het ontwerp verbaasde tijdens de onthulling in 2001 ook de zaal toen Steve Jobs de laptop onthulde aan de zaal. In vergelijking met zijn voorganger, de PowerBook G3 is het ontwerp een radicale koerswijziging en ook ten opzichte van de consumentenlaptops uit de iBook lijn is het een strak, plat en schoon product.

Het scherm van de laptop is een 15” breedbeeld display en was het eerste breedbeeldscherm ooit in een laptop. Apple adverteerde met een ‘mega-wide display’, mooi staaltje overdrijven zoals we van Apple gewend zijn. In de eerste modellen had het scherm een resolutie van 1152×768. Dit scherm zou ook de eerste update van het model aanwezig blijven. Bij de derde update van het model zou het scherm een hogere resolutie krijgen, namelijk 1280×854. Als je dit scherm vergelijkt met de schermen van nu zie je al de leeftijd van de laptop. Het scherm is niet erg helder en is ook minder scherp. Al is de scherpheid van het scherm niet hinderlijk. Dit heeft meer te maken met dat we nu heel erg gewend zijn aan superscherpe schermen. Helderheid daarentegen is wel vervelend. Het scherm heeft wel even nodig om naar zijn max te komen en dit is zeker niet helder. Iets wat wel heel bijzonder is zijn de dunne schermranden, iets waar Apple de laatste jaren kritiek op krijgt met zijn huidige laptops. De schermranden zijn bijzonder dun. Dit werd bereikt door de behuizing direct op het lcd-paneel te plakken. Hierdoor is voelt de laptop extra dun aan en is de algehele dikte van de laptop in gesloten toestand maar 1 inch (ongeveer 2,5 cm). Als laatste over het scherm wilde ik mij graag richten op het logo wat aan de achterkant van het scherm zit. Zoals bij alle laptops van Apple zit hier het logo van het bedrijf. Bij de laatste versies van de PBG3 lichtte het logo al op, maar dit was de eerste laptop van Apple waar het logo rechtop zat als je de laptop open had. Nu is dit normaal, maar in 2001 kreeg dit feit de handjes op elkaar in de zaal en werd er zelfs gejuicht. Het oplichten van het logo is overigens niet bijzonder. Het licht wordt geleverd door de backligt van het lcd-paneel. Het logo is dus eigenlijk een gat in de vorm van een appel met een stukje wit foelie erover.

Dan nu terug naar de body van de laptop. Aan de voorkant van de laptop zit een knop om de laptop te openen. In de sluiting zit een magneet verwerkt om het haakje, wat verzonken zit in de bovenkant van het scherm, eruit te trekken. Dit zou laten nog lang gebruikt worden als sluiting in de PowerBooks en iBooks. Het haakje zou echter plaatsmaken voor een magnetische sluiting met de overstap naar processors met Intel architectuur. Rechts naast de sluiting zit de opening van de cd-rom of dvd-rom eenheid. Hier werd voor het eerste een slot-loading variant gebruikt in tegenstelling tot de gangbare tray-loading variant. Dit zorgde er onder ander voor dat er minder beweegbare onderdelen in de laptop zaten en dat er een slankere form factor bereikt kon worden. De keuze om de schijfeenheid aan de voorkant te zetten werd door Jobs op een bijzondere wijze beargumenteert. Door de schijfeenheid hier te plaatsen kon een cd of dvd die werd uitgeworpen nooit je drinken omverstoten met als kans dat je laptop sterft. De schijfeenheid werd naarmate de laptop volwassen werd mee geüpdatet. Uiteindelijk werd dit de eerste laptop met een superdrive, wat inhoudt dat de laptop ook dvd’s kan branden. Met de schijfeenheid aan de voorkant zit er aan de rechterkant niks anders dan een klein streepje, welke ook te vinden is aan de linkerkant. Dit zijn de antennes van de Wi-Fi. Helaas voor de laptop was de ontvangst niet bijster goed. Dit kwam deels door de oude techniek, maar ook door het titanium waar de behuizing van was gemaakt. Dit zorgde voor een dramatische ontvangst. Aan de linkerkant zit ook de enige zichtbare aansluiting van de laptop, de mini-jack voor koptelefoon. Aan de achterkant van de laptop zitten op het eerste gezicht ook geen aansluitingen. Echter, op deze laptop zit nog een reliek van oude laptops, de poortdeur. Achter het klepje zitten alle aansluitingen van deze laptop. Van links naar recht zitten hier FireWire 400, Ethernet (eerste 10/100, later Gigabit zoals op dit model), 2 keer USB 1.1, ene ventilator, VGA (later werd dit DVI zoals op dit model), S-Video, audio in (op de eerste twee modellen zat hier de reset knop) en een 56k modempoort. Naar huidige maatstaven erg karig maar in typische Apple fashion meer dan genoeg. Door de poorten aan de achterkant van de laptop te plaatsen en af te schermen met een klepje kreeg de laptop een nog cleaner ontwerp. Nu ben ik echter nog 1 poort vergeten. De zit aan de linkerkant en is het PCI-kaartopening. Dit is een ouder poort die gebruikt kon worden voor allerlei aansluitingen om meer functionaliteit aan je laptop toe te voegen. Zo kon het gebruikt worden voor moderner Wi-Fi of voor USB 2.0 poorten.

Boven de poortdeur zitten links en recht de scharnieren die het scherm en de laptop met elkaar verbinden. Dit is de laatste laptop van Apple met een externe scharnier en dat is misschien maar beter ook. Ondanks dat het esthetisch net zo mooi kan zijn als de verzonken scharnier die Apple daarna is gaan gebruiken, waren de scharnieren bij de eerste twee modellen van de TiBook erg zwak. Na verloop van tijd braken de scharnieren zelfs af met als gevolg dat de laptop onbruikbaar werd en zelf kapot kon gaan. In deze kleine ruimte in de scharnieren liepen namelijk ook de kabels voor de backlight en de video output naar het scherm. Met name de videokabel was bijzonder zwak en brak of scheurde gemakkelijk. In de latere modellen werden de scharnieren van steviger metaal gemaakt en bij de aluminium modellen werden de eerdergenoemde verzonken scharnieren gebruikt. Deze zorgde er echter wel voor dat de schermranden niet meer zo smal ware als bij de TiBook, iets wat Apple sindsdien niet meer heeft bereikt. Zoals al eerder werd gezegd werd de behuizing direct op het scherm geplakt wat er ook voor zorgde dat de laptop niet meer uit elkaar kon worden gehaald zonder deze te beschadigen. De PBG3 kon nog door de eigenaar uit elkaar worden gehaald en er konden makkelijk onderdelen vervangen worden, bij de TiBook zou dit al moeilijker worden, al geldt dit alleen voor de scharnieren.

Iets wat deze laptop namelijk voortzette is het uitneembare toetsenbord. Door twee kleine schuifbare sluitingen aan weerszijden van het toetsenboord tegelijk te verschuiven kon het toetsenboord uit de laptop worden gehaald. Op deze manier kon met makkelijk bij de RAM-modules op deze te vervangen door twee 512 MB-eenheden, de max die deze laptop aan kan. Nu lachwekkend weinig, maar voor 2001-2003 gigantisch veel. In mijn model is er nog iets te vinden als je het toetsenbord optilt. Rechtsboven is de reset knop te vinden die bij eerdere modellen nog achterop de laptop zat. Met deze knop reset je de PRAM-batterij zodat je laptop al zijn instellingen vergeet en in feite dus een fabrieksherstel is. Doe je toetsenboord echter weer op zijn plaats en start je de laptop op heb je een laptop waar je fantastisch goed op kunt typen. Het toetsenboord van deze laptop kreeg door de jaren heen een mythische status als het lekkerste toetsenboord van Apple. In zowel OS 9 als OS X is het een verademing om te typen als je de huidige toetsenboorden van Apple laptops gewend bent. In het begin is het heel even wennen omdat de toetsen iets ander zijn, maar na 15 minuten type je net zo lekker en misschien zelfs sneller dan op een huidige laptop. Op de bovenste rij toetsen zijn ook de eerste tekenen van de Apple functietoetsen te vinden zoals de schermhelderheid en de volumeregelaars. Deze knoppen zaten ook al op de PBG3 modellen. Links en rechts van het toetsenboord zitten de speakers die een prima geluid voortbrengen. Onder het toetsenboord zit een trackpad dat nu zeer oud aanvoelt. Het is van plastic gemaakt en kan alleen maar 1 vinger tegelijk aan. Het heeft geen ondersteuning voor scrollen met twee vingers of andere functies die trackpad tegenwoordig hebben. In de instellingen van de laptop kun je echter wel tap-to-click aan zetten, maar dit was ook al mogelijk bij de PBG3.

Maar nu weer terug naar het uiterlijk en form factor van de laptop. Door het gebruik van twee kleuren, wat gebeurde uit noodzaak, heeft de laptop een bijzonder uiterlijk. Ook de doorzichtig zwarte kleur van het toetsenboord draagt hieraan bij. Het gebruik van twee kleuren was eerder noodzaak dan stijl. Titanium is geen mooi metaal als je het onbewerkt laat. Apple koos ervoor om het te verven, maar deed dit zonder het eerst te behandelen. Dit leidde ertoe dat de verf eraf kon gaan en kon scheuren. Dit zou er uiteindelijk toe leiden dat Apple van titanium af zou stappen als bouwmateriaal en aluminium zou gaan gebruiken. Overigens, de laptop heet de PowerBook G4 Titanium, maar eigenlijk is deze naam best misleidend. Alleen de witte delen van de laptop zijn gemaakt van dit metaal. De overige metalen delen van de laptop zijn gemaakt van magnesium of plastic. Je merkt dit een beetje als je de laptop oppakt. De laptop voelt veel minder stevig dan de PBG3, de iBook van de eerste generatie of andere laptops van Apple uit deze periode. De interne stevigheid van de laptop is niet heel erg groot en hierdoor kun je de laptop een beetje buigen en ‘uitwringen’. Maar wie zijn laptop nu eigenlijk uitwringen? Inderdaad, niemand.

Zoals in dit hoofdstuk al veel is geschreven is de laptop een hoogtepunt in de laptopgeschiedenis van Apple qua ontwerp. Helaas is het door dit hoogtepunt ook tegelijk een dieptepunt. De laptop is een voorbeeld van vorm boven functie. Door het slanke en dunne ontwerp werd de laptop geplaagd door zijn lawaaierige ventilatoren. Op de foto’s is te zien dat er een uitgebreide heatsink in de laptop zit, maar deze doet niet goed dienst omdat Apple ervoor koos om de allerkleinste ventilatoren mogelijk in de laptop stopte welke de hitte van de processor niet goed genoeg konden koelen. Hierdoor was het geen stille laptop omdat de ventilatoren meestal na een gebruik van ongeveer een kwartier op volle snelheid zouden draaien. Dit zou naarmate de laptop sneller zou worden alleen maar erger worden. Apple plaatste uiteindelijk nog een ventilator in de laptop, maar dit mocht niet baten.

Maar ik wil dit hoofdstuk graag op een positieve noot eindigen, dus genoeg over de hitte- en lawaaiproblemen van de laptop. Een aantal van de ontwerpelementen van de laptop zijn lange tijd aanwezig geweest in laptops van Apple of zijn zelfs nu nog aanwezig, als je goed kijkt. Natuurlijk is er het gebruik van het breedbeeldscherm. Ook was de plaatsing van de schijfeenheid aan de voorkant lang aanwezig en werd dit pas veranderd toen men overstapte op het unibody ontwerp. Een element wat echter nog steeds terug te vinden is in Apple laptops van nu is de mogelijkheid om alle interne delen van de laptop te bereiken door maar 1 paneel te verwijderen. Als je de laptop omdraait en de 8 schroefjes eruit haalt kun je bij alle onderdelen van de laptop komen. Dit zou later lastiger worden met de aluminium modellen maar bij de unibody modellen werd het weer mogelijk om alle interne delen van de laptop makkelijk te bereiken. Helaas is het wel ten kosten gegaan van het uitnemen van het toetsenboord. Iets wat veel mensen raar doet opkijken als je dit in het openbaar doet. Maar hierover meer in het volgende hoofdstuk.

Verder Bericht

Vorige Bericht

Laat een reactie achter

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

© 2023 Vinyl & Celluloid

Thema door Anders Norén